حجت‌الاسلام ناصر رفیعی (کارشناس مذهبی رسانه): اشکال مختلف نفوذ شیطان در انسان‌ها براساس قرآن کریم متعدد است که می‌تواند زندگی افراد را متأثر از خود کند. یکی از هنرهای مهم مؤمن آسیب‌شناسی به منظور شناخت حربه دشمن است. انسان اگر متوجه نشود که روش دشمن چیست، ممکن است در مسیر ناصحیح گام بردارد.

خود شیطان می‌گوید که به چهار شکل از جلو، پشت سر، سمت راست و سمت چپ برای گول زدن انسان جلو می‌آید. علامه طباطبایی می‌فرمایند که منظور از این امر حرکت حسی نیست اینکه واقعا شیطان از چپ و راست ما را تحت تأثیر قرار دهد بلکه منظور حرکت معنوی است.

به همین دلیل هم هست که امام باقر(ع) در تفسیر آیه 17 سوره اعراف می‌فرمایند که شیطان از جلو به انسان یورش می‌برد، یعنی معاد، قیامت،‌ جهنم و قبر را برای انسان سبک جلوه می‌دهد این یکی از روش‌های شیطان است که باور به معاد را در برابر انسان ضعیف می‌کند.

بنابراین این انسان همه وجودش اضطراب می‌شود و بی ایمان از دنیا می‌رود، لذا به همین دلیل است که می‌گوید هنگام موت دعای عدیله خوانده شود، چرا که خیلی‌ها موقع مرگ از ایمان عدول می‌کنند یا حتی توفیق گفتن یک لااله‌الاالله را نمی‌یابند!

در هر صورت اگر اعتقاد به معاد زیاد شود، کسی در جامعه دروغ نمی‌گوید،‌ حقه‌بازی نمی‌کند،‌ کلاه سر دیگری نمی‌گذارد چرا که می‌داند به زودی نتیجه آن را می‌بیند. ائمه ما خیلی از این روش استفاده می‌کردند. به طور مثال متوکل عباسی که از کافرترین خلفای عباسی بود و 15 سال بر اریکه قدرت نشست و شیعیان را کشت در یک مجلس لهو و لعب خود امام هادی (ع) را دعوت کرد و به ایشان شراب تعارف کرد و از ایشان خواست تا شعری بخوانند،‌امام هم شروع به خواندن شعری درباره قیامت کرد که اشک در چشم همه حلقه زد و شراب خوری‌ها کنار گذاشته شد!

متأسفانه دنیای امروز اسلام و در مهد نزول قرآن در مکه و مدینه شاهد آدم کشی و وحشیانه‌ترین اعمال در برابر مظلوم یمن هستیم.

مرحوم آقاشیخ عبدالکریم حائری که پانزده سال با فقر و نداری دوران رضاشاه حوزه علمیه قم را چرخاند و شاگردان برجسته بسیاری تربیت کرد،‌ روزی به دعوت دوستی به باغشان اطراف اراک رفت، کارگری برای ایشان انگور تازه آورد اما ایشان از خوردن امتناع کردند، صاحب باغ بسیار قسم خوردند که مالشان حلال است و خمس و زکات می‌دهند،‌اما ایشان باز هم نخوردند و بعد مشخص شد که کارگر از باغ همسایه انگور آورده بودند! اینها همان گام‌های شیطان برای انسان‌های صالح است.

دومین گام شیطان به تعبیر امام باقر(ع) جمع آوری اموال،‌ بخل ورزیدن در مصرف آن و در نهایت سنگین جلوه کردن مال برای انسان است، نکته سوم شبهه در دین و چهارم که بسیار هم خطرناک است، تزیین گناه برای انسان است که باید در رعایت اینها کمال دقت را داشته باشیم.